NRC Handelsblad — Nomadische herders en boeren in Nigeria concurreren om land. Dat leidt tot hevig geweld. Het West-Afrikaanse land heeft de strijd met Boko Haram nog niet gewonnen of er wacht al een volgend conflict. ‘Herders zijn gevangen in enclaves en kunnen geen kant meer op.’
Iedere nacht bewaakt Husseini Lawan de randen van zijn akkers. Het is in de nacht dat de herders toeslaan, zegt hij. ‘Vroeger was er overal woud, groot genoeg voor iedereen, maar nu concurreren we om hetzelfde land.’ De boer in Adamawa, in het noordoosten van Nigeria, vreest de nomadische veehouders en hun kuddes die in staat zijn in een enkele nacht zijn hele oogst vertrappen.
In grote delen van Nigeria is Boko Haram niet meer het grootste gevaar. Het zijn gewelddadige confrontaties tussen herders en boeren die het gebied in een nieuwe geweldsspiraal storten. Volgens Amnesty International vielen er het afgelopen jaar in met name het midden van het West-Afrikaanse land meer dan 549 doden in aanvaringen tussen veehoeders en landbouwers. Duizenden sloegen erdoor op de vlucht. Ook elders op het continent, zoals in Kenia en Oeganda, leiden spanningen tussen de twee groepen tot geweld.
Het conflict is de schuld van de veehoeders, zegt Husseini Lawan. De 38-jarige boer is zijn akker aan het omploegen om hem in te zaaien nu de regentijd eraan komt. ‘Vroeger leefden we zonder problemen naast elkaar. Maar tegenwoordig sturen de herders hun koeien zomaar mijn land op. De schade interesseert hen niets, ze willen alleen maar hun vee vetmesten. Dat vreet alles op wat je hebt verbouwd.’
Maar volgens herder Nyako Jibril treft juist boeren de blaam. De dertiger is al sinds zeven uur vanochtend op pad met zo’n honderd koeien, deels zijn eigendom, deels van zijn vader. Ze houden ze uit elkaar door de oormerken. Letterlijk: het aantal japen in het koeienoor geeft aan wie de eigenaar is. Naar school ging Jibril nooit. Vanaf zijn tiende hoedde hij het vee, maar dat wordt almaar moeilijker: ‘De boeren hebben steeds meer graasgronden bebouwd. Zelfs de veepaden zijn verdwenen. Het is bijna onmogelijk om je vee te weiden zonder over boerenland te gaan. Ook voor een ervaren herder.’
De aanleiding voor het geweld lijkt vaak futiel. Zoals het stroompje dat in de droge rivierbedding omhoog borrelt tussen de dorpjes Simba en Tiya in Adamawa. Je kunt er niet eens in pootjebaden. Toch gaf deze onooglijke waterbron in de namiddag van 1 februari dit jaar de aanzet tot een conflict waarbij in twee dagen tientallen doden vielen. Dat een handgemeen tussen een boerenjongen uit Simba die zijn was deed in het troebele water en een herdersjongen uit Tiya die er zijn dorstige koeien wilde drenken zó uit de hand kon lopen, wijst op een groter onderliggend probleem.
Lees verder in NRC Handelsblad